Okuyucudan Yazara Gönderilmemiş Bir Yorum (14)

Bir kitap aldım çünkü arka kapağında şöyle yazıyordu: 

"Umberto Eco, bu kez bir kuramcıdan çok, iyi bir okur kimliğiyle çıkıyor karşımıza. Kırmızı Şapkalı Kız masalından Nerval'in Sylvie'sine, Dumas'ın Üç Silahşörü'nden Tolstoy'un Savaş ve Barış'ına, Kafka'nın Dönüşüm'ünden Agahta Christie'nin polisiyelerine bir anlatı ormanının gizleri arasındaki gezintide okurlarına yol arkadaşlığı yapıyor."

Okumaya başlar başlamaz heyecanlandım, bizden bahsediyordu. Okur ve yazar'dan yani. 

1. Yazı: Ormana Girmek

"Bu noktada, daha önceki kitaplarımda geliştirmiş olduğum iki kavrama değinmem gerekiyor: Bunlar, Örnek Okur ile Örnek Yazar kavramı çiftidir.

Bir öykünün Örnek Okuru, Ampirik Okur değildir. Bir metni okuduğumuzda, ampirik okur biziz, ben, siz, başka herhangi biri... Ampirik okur metni birçok biçimde okuyabilir, üstelik ona nasıl okuması gerektiğini belirtecek bir yasa da yoktur; çünkü çoğunlukla bu okur, metni, metnin dışından gelen ya da metnin onda rastlantısal olarak uyandırdığı tutkularının bir mahfazası gibi kullanır. 

Derin bir üzüntü yaşadığınız bir sırada, bir komedi filmi gördüyseniz, kişinin böyle bir durumda eğlenmesinin çok güç olduğunu bilirsiniz, bununla da kalmaz, aynı filmi yıllar sonra yeniden görüp, gene gülemeyebilirsiniz, çünkü her görüntü size ilk deneyimizdeki üzüntüyü anımsatacaktır. Belli ki, ampirik seyirciler olarak filmi yanlış bir biçimde "okumaktasınızdır". 

Ama neye göre yanlış? Yönetmenin düşünmüş olduğu seyirci tipine göre gülmeye ve kendisini doğrudan içine çekmeyen bir öyküyü izlemeye hazır bir seyirciye göre. Bu tür seyirciye (ya da bu tür kitap okuruna) Örnek Okur adını veriyorum. Metnin, işbirliğine gidecek biri olarak öngörmekle kalmayıp, aynı zamanda yaratmaya çalıştığı bir okur tipi. 

Bir metin "Bir varmış bir yokmuş" ile başlıyorsa kendi örnek okurunu hemen seçtiğine dair bir işaret göndermiş olur: Bu okur ya bir çocuk olmalıdır ya da sağduyunun ötesine giden bir öyküyü kabul etmeye hazır birisi."

Böyle güzel cümleler işte Umberto Eco'nun yazdıkları. Devamında daha neler söyleyecek merak ediyorum. Hatta en çok "Örnek Yazar" için neler diyecek, en çok onu merak ediyorum. 

Sen de heyecanlandın değil mi Ey Yazar?